Akciğerde su toplanması nasıl oluşur ve neden olur?

Akciğerde su toplanması, tıbbi olarak "plevral efüzyon" olarak adlandırılır. Bu durum, akciğerleri çevreleyen plevra adı verilen iki zar tabakası arasındaki boşlukta (plevral boşluk) normalden fazla sıvı birikmesiyle oluşur. Normalde bu boşlukta çok az miktarda sıvı bulunur ve bu sıvı, akciğerlerin nefes alıp verirken rahatça hareket etmesini sağlar. Ancak çeşitli nedenlerle bu sıvı miktarı arttığında, akciğerler üzerinde baskı oluşur ve solunum zorlaşır.

Plevral efüzyonun oluşumu genellikle iki ana mekanizma ile açıklanır:

• Sıvının üretiminin artması: Plevra zarlarından sıvı salgılanması normalden fazla olabilir. Bu durum, genellikle altta yatan bir hastalığa bağlı olarak gelişir.
• Sıvının emiliminin azalması: Plevra boşluğundaki sıvının lenfatik sistem tarafından emilimi çeşitli nedenlerle yavaşlayabilir veya engellenebilir, bu da sıvının birikmesine yol açar.

Akciğerde su toplanması tek başına bir hastalık değil, altta yatan başka bir sağlık sorununun belirtisidir. Nedenleri çok çeşitlidir ve şu şekilde sınıflandırılabilir:

Bu tip, genellikle sistemik bir hastalığın plevral sıvı dengesini bozması sonucu oluşur. Sıvının kendisi genellikle berraktır.

• Konjestif Kalp Yetmezliği: En yaygın nedenidir. Kalp yeterince kan pompalayamadığında akciğerlerdeki basınç artar ve kandan sıvı sızarak plevral boşluğa dolabilir.
• Karaciğer Sirozu: Karaciğerin işlev bozukluğu, vücutta sıvı birikimine (ödem) ve buna bağlı olarak plevral efüzyona neden olabilir.
• Böbrek Hastalıkları: Nefrotik sendrom gibi böbreklerden protein kaybına yol açan durumlar veya böbrek yetmezliği, vücut sıvı dengesini bozarak plevral efüzyona sebep olabilir.
• Pulmoner Emboli: Akciğer damarlarında pıhtı oluşması, akciğer dolaşımını ve basıncını etkileyerek sıvı birikimine yol açabilir.

Bu tip, plevra zarlarının veya akciğerlerin doğrudan hastalıklarından kaynaklanır. Genellikle iltihaplı bir süreci işaret eder.

• Akciğer Enfeksiyonları (Zatürre/Pnömoni): Enfeksiyon plevraya yayıldığında (ampiyem) iltihaplı sıvı birikebilir.
• Tüberküloz (Verem): Akciğer tüberkülozu, plevrada iltihaba ve sıvı birikimine neden olabilen yaygın bir sebeptir.
• Kanser: Akciğer kanseri, akciğere veya plevraya yayılmış (metastaz yapmış) meme kanseri, lenfoma gibi kanser türleri plevral efüzyonun önemli nedenlerindendir. Kanser hücreleri plevrayı tahriş eder ve sıvı üretimini artırır.
• Otoimmün Hastalıklar: Romatoid artrit, lupus (SLE) gibi hastalıklar vücudun kendi dokularına saldırmasına neden olarak plevrada iltihap ve sıvı birikimi yapabilir.
• Pankreatit: Pankreasın iltihabı, diyaframın altından sıvının plevral boşluğa sızmasına neden olabilir.
• Göğüs Duvarı Travmaları: Kaburga kırıkları veya göğüs yaralanmaları plevrada hasara ve kanama/sıvı birikimine yol açabilir.

Akciğerde su toplanması (plevral efüzyon), kalp yetmezliğinden kansere, enfeksiyondan böbrek hastalıklarına kadar uzanan geniş bir yelpazedeki sağlık sorununun bir sonucu olarak ortaya çıkabilir. Oluşum mekanizması, genellikle plevral sıvı dengesinin sistemik bir hastalık (transüda) veya plevranın kendisindeki bir sorun (eksüda) nedeniyle bozulmasıdır. Doğru teşhis ve tedavi için altta yatan asıl nedenin belirlenmesi hayati önem taşır. Nefes darlığı, göğüs ağrısı ve kuru öksürük gibi belirtiler hissedildiğinde mutlaka bir doktora başvurulmalıdır.