Su Kirliliğinin Zararları ve Çevresel Etkileri

Su Kirliliği

Su kirliliği, okyanus, deniz, nehir, göl ve yeraltı sularında meydana gelen zararlı maddelerin birikimi ile su kalitesinin bozulmasıdır. Bu kirlilik, bulunduğu ekosistemi, çevresini ve içinde yaşayan canlıları olumsuz etkileyerek, türlerin yok olmasına ve biyolojik çeşitliliğin azalmasına yol açar. Su kirliliğinin temel nedeni, zararlı bileşenlerden oluşan atık suların arıtılmadan su kaynaklarına boşaltılmasıdır. Küresel bir sorun olarak değerlendirilen su kirliliği, salgın hastalıklar ve ölümler ile ilişkilendirilir. Su kirliliği, insanların ve diğer canlıların yaşamlarını tehdit etmektedir. Bu sorunun azaltılması için çeşitli çalışmalar yapılsa da su kirliliği hala insanlığın karşı karşıya olduğu akut sorunlardan biridir. İnsan kaynaklı kirliliğin yanı sıra, doğal yollarla meydana gelen kirlilik unsurları da bulunmaktadır. Bu unsurlar, diğer canlı türlerinden, depremlerden, rüzgârlardan ve volkanik faaliyetlerden kaynaklanabilir.

Su Kirliliği Sınıflandırılması

Noktasal Su Kirliliği: Bu tür kirlilik, su boruları veya hendek gibi belirli bir noktadan kaynaklanır. Örnek olarak, arıtma tesislerinden gelen fabrika atıkları ve evsel atıklar, rögar taşkınlıkları verilebilir.
Noktasal Olmayan Su Kirliliği: Tek bir kaynaktan gelmeyen kirliliklerdir. Bu tür kirlilik, suyu kirleten maddelerin birikerek yığılması sonucunda oluşur. Örneğin, tarım alanlarındaki gübrelenmiş topraklardan sızan azotlu bileşikler veya sel neticesinde çevreden toplanan atıklar geniş alanlarda birikerek suyun kirlenmesine sebep olabilir.
Yeraltı Sularının Kirliliği: Yüzey sularından farklı olarak değerlendirilen yeraltı suları kirliliğinde, kirliliğin tespit edilmesi zordur. Yüzeydeki kirlilik sebepleri bazen yeraltı sularına inerek, bu suların kirlenmesine yol açar. Bu durumda toprak katmanlarının özelliklerini incelemek ve kirliliğe engel olmak gerekir.

Su Kirliliği Nedenleri

Patojenler: Suda bulunan Koliform bakterisi, suyun kirlilik oranını belirlemede bir ölçüttür. Bu bakteriler doğrudan hastalığa neden olmasalar da bazı mikroorganizmalar insan sağlığına olumsuz etkiler yapar. Zararlı etkileri bulunan mikroorganizmalar arasında şunlar sayılabilir:

Giardia lamblia
Cryptosporidium parvum
Salmonella
Parazit solucanlar
Norovirus türünde olan virüsler

Patojenlerin yoğun olarak bulunduğu, arıtımı yetersiz yapılmış kanalizasyon sularının döküldüğü su havzaları, az gelişmiş ülkelerde daha yaygındır. Aynı zamanda arıtmanın tek aşamada yapıldığı yerlerde de görülmektedir. Sel baskınları sırasında, kanalizasyon sistemlerinin taşmasıyla arıtımı yapılmamış suların doğaya boşaldığı durumlarda da patojenler gözlemlenebilir. Hayvan işletmelerinde yeterli tedbir alınmadığında patojen sayısında artış izlenmektedir.

Kimyasallar: Suyun kirlenmesine neden olan organik ve inorganik bileşiklerdir.

Organik Bileşikler

Kimyasal işlemden geçirilerek arıtılmış içme suları
Deterjanlar
Gıda işleme atıklarının neden olduğu durumlar
Böcek ve bitki ilaçlamasında kullanılan bileşikler
Benzin, petrol hidrokarbonları, dizel yakıtları, motor yağı ve jet yakıtı gibi ürünler
Sanayi solventleri ve uçucu gazlar
Kozmetik ve hijyen atıklarının neden olduğu bileşikler

İnorganik Bileşikler

Kimyasal ve asidik özellikteki fabrika atıkları
Gıda işleme sırasında ortaya çıkan amonyak
Gübrelerde bulunan fosforlu ve azotlu bileşenler
Ağır metaller ve insan kaynaklı alüvyonlar

Gözle görülen maddelerin suya karışmasıyla oluşan kirlilik de mevcuttur. Bu tür kirlilik genellikle sel baskınları ve fırtınalar sonucu meydana gelir. Kağıt, besin artıkları, plastik kalıntıları, gemilerden kalan atıklar bu tür kirliliğe örnek olarak verilebilir.

Termal Kirlilik: Bu tür kirlilik insan kaynaklıdır. Doğal bir su kaynağının sıcaklığının yükseltilip düşürülmesiyle oluşur. Özellikle enerji santrallerinde, su havzalarından soğuk su alınması ve ısınmış suyun geri bırakılmasıyla meydana gelir. Isınmış su daha az oksijen tuttuğundan, suda yaşayan canlılar için tehlikeli olabilir. Bu durum aynı zamanda ekosistem elemanlarına zarar vermektedir.